Long covid beter te behandelen door geïntegreerde aanpak

Long covid blijft een complexe en vaak onzichtbare aandoening. Omdat hun klachten niet altijd objectief aantoonbaar zijn via klassieke onderzoeken, krijgen patiënten geregeld te horen dat ‘alles in orde’ is, terwijl hun dagelijkse leven drastisch beperkt blijft. Die onzichtbaarheid maakt long covid tot een miskende aandoening die dringend nood heeft aan meer erkenning én betere zorg. 
In België nemen Prof. Dr. Elisabeth De Waele, dienstverantwoordelijke Klinische Nutritie en Diëtetiek aan het UZ Brussel en docent aan de Vrije Universiteit Brussel, en drs. Berenice Jimenez Garcia (VUB/UZ Brussel) een voortrekkersrol op in dat proces. Zij combineren hun expertise in voeding, metabolisme en revalidatie binnen het UNLOCK-project (Nutrition and LOComotoric Rehabilitation in Long Covid), een pilootstudie die nagaat hoe een gepersonaliseerde aanpak rond voeding en beweging het herstel kan ondersteunen. 

Uit de studie blijkt dat veel longcovidpatiënten onvoldoende energie en nutriënten binnenkrijgen, wat hun herstel verder ondermijnt. Jimenez Garcia benadrukt dat dat probleem niet te onderschatten is. Een aanzienlijk deel van de deelnemers aan de pilootstudie bleek niet aan hun basis-energiebehoefte te komen en vertoonde verstoorde eetpatronen, wat kan bijdragen aan de zware vermoeidheid die hun functioneren beperkt. Door systematische metingen van lichaamssamenstelling, rustmetabolisme en voedingsinname konden de onderzoekers een nauwkeurig en individueel voedingsplan opstellen. De wekelijkse consultaties hielpen patiënten geleidelijk evolueren naar een persoonlijk ideaal voedingspatroon dat zowel kwantiteit als kwaliteit van voeding optimaliseerde. 

Parallel met de voedingsbegeleiding kregen patiënten een op maat gemaakt revalidatieprogramma. Omdat fysieke belasting bij long covid vaak een verergering van symptomen kan uitlokken, werd ingezet op het gradueel heropbouwen van activiteit met aandacht voor energiebehoud. Dat moest patiënten helpen om opnieuw naar een actievere levensstijl toe te groeien zonder hun klachten erger te maken. Professor David Beckwée (VUB) en Dr. Stijn Roggeman ontwikkelden hiervoor een aangepast programma. Bij de start van het traject bleek de fysieke conditie van de studiegroep beduidend lager dan die van de algemene bevolking. De 1-minuut zit-tot-staan-test en andere functionele proeven bevestigden dat de spierkracht en belastbaarheid sterk gereduceerd waren. 

Na twaalf weken toonden zowel de referentiegroep als de testgroep een vooruitgang. Het verschil tussen de groepen nam verder toe na het einde van de interventie. Dit was voornamelijk dankzij een grotere verbetering in de interventiegroep. Voor De Waele is dat betekenisvol: “Het gepersonaliseerde behandelingsprogramma was haalbaar in de long covid-populatie. Als pilootstudie is UNLOCK niet geschikt om aan te tonen of patiënten echt genezen, maar de resultaten zijn veelbelovend en versterken de behoefte aan onderzoek naar een multidisciplinaire aanpak van long covid met een langere follow-up.” 

De Waele benadrukt bovendien dat relatief kleine aanpassingen soms al een merkbaar effect hebben: “Een medicijn om long covid te genezen bestaat nog niet. Maar ervoor zorgen dat mensen voldoende eten om hun basisbehoefte te dekken, is iets waar wij ervaring mee hebben en dat snel opgenomen kan worden. En die vreselijke vermoeidheid, die kunnen we er al mogelijk mee verminderen. We zijn er nog niet, en misschien vormt het geen oplossing voor iedereen, maar onze nieuwe inzichten zijn van cruciaal belang.” 

Het UNLOCK-project toont niet alleen dat een geïntegreerde behandeling haalbaar is, maar ook dat ze noodzakelijk is. De gecombineerde aanpak maakt datgene wat onzichtbaar leek, de onderliggende ontregeling van het lichaam, beter herkenbaar voor zorgverleners én voor de patiënten zelf. 

Jimenez Garcia en De Waele zetten daarmee een belangrijke stap richting erkenning van long covid. Hun werk toont dat herstel vraagt om maatwerk, multidisciplinaire begeleiding en aandacht voor de individuele situatie van elke patiënt. Long covid is niet louter een restklacht na een virus, maar een langdurige ontregeling die vraagt om blijvende aandacht, onderzoek en gespecialiseerde zorg.